Yazı İçeriği
Line-Interactive UPS Modelleri
Line-Interactive Ups modelleri şebeke gerilimi varsa ve belli sınırlar içindeyse bu gerilimi regüle ederek çıkışına verir.
Şebeke kesildiğinde röleli veya triac’lı bir anahtar ile çıkışı Ups’e aktarır. Şebeke konumunda çalışırken aynı zamanda akülerini de şarj eder. Şebeke konumunda çıkış regülasyonunu şebekenin 220 VAC den düşük veya yüksek olan kısmını ilave ederek veya çıkararak sağlar. Dolayısıyla güç kaybı azdır. Şarj ünitesi Off-Line Ups’ler kadar sınırlı olmasa da maliyet problemlerinden dolayı düşük güçlüdür. Bu yüzden aküden çalışma süresi kısa aküleri şarj etme süresi uzundur.
Kullanım Alanları:
1- Off-Line ups’lerin kullanıldığı her yerde kullanılabilirler. Ancak fiyatları Off-Line Ups’lerden daha yüksektir.
2- Güç sınırlarını aşmayacak kapasitede (2 kVA ya kadar) az kullanıcılı network sistemlerinde jeneretörsüz kullanım.
3- Düşük kapasiteli otomasyon sistemlerinde yükün özelliklerine dikkat edilerek kullanılabilir. Çünkü otomasyon sistemlerinde bulunan PLC üniteleri ve kumanda etkileri motor vs. cihazlarda çok kısa bile olsa kesintilerden etkilenebilir.
4- Bunların dışında şebeke izalasyonu gerektirmeyen ve kesintiyi kabul edebilen düşük güçlü sistemlerin beslemelerinde kullanılabilirler.
Avantajları:
1- Line-Interactive Ups’ler, Off-Line Ups’lerden daha iyi bir çıkış gerilim regülasyonuna sahiptir. Regülasyon sınırları %2 ile %5 arasında olabilir. Bu regülasyon sınırları pek çok elektronik cihaz için yeterlidir.
2- Şebeke gerilimi varsa inverter ünitesi yalnızca şebekenin 220 VAC’den düşük veya yüksek olan kısmını dengeleyecek kadar güç harcayacağı için güç kaybı çok düşük olacaktır. Bu özellik Line-Interactive Ups’lerin On-Line Ups’lerden en önemli üstünlüğüdür.
3- Line Interactive Ups’lerin diğer önemli avantajları şebeke konumunda çalışırken aküleri kullanmadığı için akülerin kullanım ömrünü arttırmaktadır. Ups şebeke konumunda çalışırken aküler tampon şarjda kalırlar. Bu durum şarj-deşarj sayısı sınırlı olan aküler için oldukca faydalıdır. On-Line Ups’lerde aküler inverteri besleyen DC hatta bulundukları için üzerlerinden sürekli olarak akım çekilir. Bu durum akü kullanım ömrünü azaltır.
4- Off-Line modelden daha düşük On-Line modelden daha yüksek verimde çalışabilirler. Off-Line Ups’ler şebeke varken tam anlamıyla stand-by konumda oldukları için hiç bir güç kaybı sözkonusu değildir. Toplam zaman olarak ele alınınca Line-Interactive Ups’ler daha düşük verim gösterirler. On-Line Ups’lerde inverter ünitesi sürekli olarak tam güçle devrede olduğu için verim düşüktür.
5- Şarj üniteleri daha küçük güçte imal edildiği ve inverter ünitesi kısa süreli çalışma için tasarlandığı için Line- Interactive Ups’ler On Line Ups’lerden daha küçük boyutta olurlar.
6- Yine 5. Maddedeki nedenlerle On Line Ups’lerden daha ucuza imal edilebilirler.
Dezavantajları :
1- Line-Interactive Ups’lerın en önemli dezavantajları şebeke izalasyonunun olmamasıdır. Şebeke konumunda çalışırken şebeke gerilimini regüle ettiği için giriş çıkışa kısa devredir ve girişte oluşan gerilim düşme ve yükselmeleri kısa bir süre için çıkışa yansır. Çünkü regülasyon ünitelerinin gerilim değişimlerine cevap süreleri vardır. Bu cevap süreleri her ne kadar kısa olsada şebekedeki yüksek frekanslı elektririksel gürültüleri ve ani gerilim değişimlerini dengelemeye yeterli olmaz. Özellikle tıbbi amaçlı ölçüm ve test cihazları (ultrasound, elektrokardiyograf v.b) yüksek frekanslı elektriksel gürültülere karşı oldukca hassastırlar. Bu türlü gürültüler cıhazların hatalı çalışmasına veya arıza yapmasına sebep olabilmektedirler. Ups’nın bulunduğu yere yakın mesafelerde çalışan yüksek güçlü elektrik motorları (su pompaları, soğutucular vb) veya kaynak makinaları şebeke geriliminde milisaniyeler mertebesinde gerilim düşmelerine ve yükselmelerine sebep olurlar. Bu bozulmalar belli limitlerin üzerine çıktığında hemen bütün elektronik cihazlar için tehlikelidir. Line-Interactive Ups’ler bu gibi durumlarda yeterli koruma sağlamazlar.
2- Daha önce de belirtildiği gibi şebekeden invertöre geçerken kısa bir kesinti oluşur. Bu kesinti bazı cihazlarda hissedilebilir. Bilgisayar sistemlerinin pek çoğu bu kesintiyi hissetmez.
3- Line-Interactive Ups’lerin şebeke konumundaki regülasyon sınırları (+-%2-5) bazı cihazlarda yeterli olmamaktadır. Bunlar daha çok değişik amaçlı ölçüm ve test cihazlarıdır. Bilgisayar sistemleri için ise bu sınırlar yeterince iyidir.
4- Yüksek güçlerde imal edilemezler. Yapıları gereği 2KVA dan daha yüksek güçlerde imal edildiklerinde röleli geçişlerden ve dalga şekillerinden dolayı problem çikarabilmektedirler. Ayrıca yüksek güçlerde imal edildiklerinde On-Line Ups’lerden daha ekonomik olma özelliklerini de kaybederler.
5- Kesinti durumunda devrede kalma süreleri kısadır. Yapıları gereği yüksek kapasiteli akü kullanılamadığı için kesinti durumunda uzun süreli çalişma gerekiyorsa Line-Interactive Ups’ler kullanılamazlar.
6- Şarj ünitesinin düşük olduğu için şarj süresi uzundur. Sık sık elektrik kesintisi olan yerlerde verimli çalışamazlar.
Kaynakça: