Jeneratör seçiminde, kullanım ihtiyaçlarınız doğru analiz edilerek size en uygun cihazları projelendirmekte, kurulumunu gerçekleştirerek resmi onay süreçlerini takip etmekteyiz.
Acil enerji ihtiyacınızı en uzun sürede stabil olarak sağlayan cihazlar olan jeneratörler, projelendirme aşamasında detaylı işletme güç kullanım incelemeleri yapılarak, dayanım süreçleri hesaplanarak ve maliyetler optimum şekilde hesaplanarak seçimi yapılmalıdır.
JENERATÖR NEDİR?
Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren, motor ve alternatörlerden oluşan makinalara jeneratör denir. Bu tanıma; mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren, ışık enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren fotoelektrik hücreleri, ısı enerjisini elektriğe çeviren termoelektrik jeneratörler, ve dizel jeneratörler de dahildir. Piyasada farklı özelliklerde, farklı tiplerde ve farklı fiyatlarda birçok jeneratör markası ve çeşidi bulmak mümkündür. Peki ama hangisi sizin ihtiyaçlarınıza en iyi şekilde cevap verebilir ?
Jeneratörü Hangi Amaçla Kullanmayı Düşünüyorsunuz ?
Jeneratörler bir çok farklı amaç için kullanılabilir. Örneğin ; Ev ya da işyerlerinde yedekleme ünitesi olarak ya da ilave ünitesi olarak kullanılabilir. Veya dışarıda elektrik enerjisinin bulunmadığı yerlerde, Örneğin ; Kamp yaparken ya da tekne, sandal vb. ile denizdeyken elektrik enerjisi ihtiyacınızı karşılamak amacıyla jeneratörlere ihtiyacınız olabilir. Bu örnekleri bir başlık altında sıralarsak ;
Jeneratör Kullanım Alanları ;
• Ev, işyeri vb ortamlarda yedekleme ya da ilave ünitesi olarak
• Dışarıda, elektrik enerjisinin bulunmadığı yerlerde
• Tekne ve yatlarda
• Henüz elektrik sistemleri bağlanmamış ( Kurulmamış ) inşaatlarda, elektrikli çalışma aletlerinin kullanımı ve gece çalışmalarında aydınlatma sistemlerinin beslenmesi için
• Akü birimlerinin şarj edilmeleri için
• Pazar tezgahı, seyyar satıcı tezgahları vb. sistemlerin aydınlatmaları için
Jeneratör için Gürültü Faktörü
Seçilecek olan jeneratörde sessiz çalışmada diğer özellikler kadar önemli bir faktördür. Kullanım alanına göre jeneratörün oluşturabileceği ses ve gürültüler göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin ; Dışarıda kamp yaparken gürültü çıkaran bir jeneratör pek de işlevsel olmaz. Ama inşaat ortamında kullanılabilecek bir jeneratör için gürültü faktörü daha geri plandadır.
Jeneratör Seçiminde Kaliteli Enerji Üretimi Faktörü
Gelişen teknoloji ve sistemler sayesinde, günlük hayatımızda kullandığımız bilgisayar, plazma televizyon, Dvd oynatıcılar, müzik setleri ve daha bir çok elektronik cihazın kullanımı ve sayısı artmış durumda. Bu elektronik cihazlar, sinüs formu düzgün olan, voltajında dalgalanma olmayan, kaliteli enerji ile beslenme ihtiyacı duyarlar. Bu durum sağlanmaz ise, cihazlar zarar görebilir ya da çalışma performanslarında düşüşler yaşanabilir.
Marşlı Bir Jeneratör Seçilmeli mi ?
Özel bir amaç olmadığı sürece marşlı jeneratör yerine otomatik devreye giren jeneratörlerin tercih edilmesi daha uygun olacaktır. Fakat bir çok marka ve modelde marşlı jeneratörler istendiği takdirde otomatik jeneratör formunu geçirilebilmektedir.
Jeneratör Seçiminde Ağırlık ve Taşınabilirlik
Portatif sınıflarda yer alan jeneratörler ve daha ağır jeneratörlerde, bir yerden başka bir yere taşınma söz konusu olduğunda, jeneratörün ağırlığı önem kazanmaktadır. Bu yüzden seçim yapılırken jeneratörün taşınabilirliğide göz önünde tutulmalıdır. Taşımayı kolaylaştıracak tekerlek ve taşıma kollarının bulunması jeneratörün yer değiştirme işlemlerini kolaylaştıracaktır.
Jeneratör Seçiminde Güç Hesabı ( Jeneratör Gücünün Belirlenmesi )
Jeneratör seçiminde en önemli faktör ihtiyaç duyulan güçte bir jeneratörün belirlenmesi ve seçilmesidir. İhtiyacımız olandan çok fazlasını alarak boşa maliyeti kabartmak ya da ihtiyacımız olandan daha düşük güçte bir jeneratör seçerek verim alamamak istenmeyen bir durum olacaktır. Jeneratör gücünün belirlenmesinde; Bir jeneratörün ürettiği güç, kVA olarak ifade edilir. 1kVA = 1000VA ve VA = Volt x Amper
Jeneratör Sürekli Çalışma Gücü ve Maksimum Çalışma Gücü
Jeneratör seçiminde iki farklı güç unsuru göz önünde bulundurulmalıdır. Bu güçler, sürekli çalışma gücü ve maksimum çalışma gücüdür.
• Jeneratör Maksimum Çalışma Gücü; Jeneratörün ilk çalışma anından itibaren yaklaşık 30 dakikalık sürede ürettiği güçtür. Bu üretilen güç jeneratörün rejime girmesi, motor ve alternatör de ısınma gibi sebeplerle verimini kaybeder.
• Jeneratör Sürekli Çalışma Gücü; Jeneratörlerin sürekli çalışma gücü, maksimum çalışma gücünün yaklaşık olarak % 90 ‘ ı kadardır.
Jeneratör seçimi ya da güç hesabı gibi işlemlerde ; Jeneratörün sürekli çalışma gücünün ön planda tutulması ve belirleyici etken olarak görülmesi en verimli ve güvenilir yöntemdir. Örnek verecek olursak; 2500VA değerindeki bir jeneratör maksimum güç olarak 2500VA üretir. Bu jeneratör için maksimum güçte 100 Watt değerinde ampullerden 25 adet çalıştırması beklenir. ( 25 x 100 watt = 2500 ) Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi maksimum güçte çalışma 30 dakika kadar süreceğinden jeneratör sürekli çalışma gücüne düştüğünde yaklaşık olarak 2200VA üretim yapacaktır. Bu da 100 watt ampullerden 22 tane çalıştırabileceği anlamına gelir. ( 22 x 100 watt = 2200 )
Önemli Not: Jeneratörler kesinlikle maksimum güçte çok uzun süre çalıştırılmamalıdır.
Güç ihtiyacının belirlenmesinde öncelik, aynı anda çalışacak olan cihazlar ve hidrafor, kompresor gibi ilk kalkış anında normal çalışma oranlarının üç dört katı daha fazla akım çeken makinaların belirlenmesi ve ihtiyaç duyacakları güç değerleri olmalıdır. Bilinmesi gereken bir diğer önemli bilgi ise, portatif tipteki jeneratörlerin belirli bir süre için enerji ihtiyacını karşılamak üzere kullanılması gerektiği ve bunu sağlayabilmek için de çalışması zorunlu olan cihazların göz önünde bulundurulması gerektiğidir.
Önemli Not: Sonradan doğabilecek ihtiyaçlar ve beklenmeyen durumlara karşı hazırlıklı olabilmek için her zaman belirlenen güç değerinden %10 – 20 daha fazla güce sahip bir jeneratör seçilmelidir.
Jeneratör ile Beslenecek Yük Tipleri
Yük; jeneratör üzerinden beslenecek olan cihazların çekecekleri güç değerleri için yapılan genel tanımlamadır.
• Aktif Yükler: Ampuller, fırınlar, sobalar vb. olarak bir elektrik motoru ile çalışmayan yüklerdir. Bu yükler etiketlerinde belirtildiği kadar güç çekerler.
Örnek; 75’lik bir ampul, 75watt güç çeker. Ya da 2500’lik bir fırın 2500watt güç çeker.
1000watt = 1kW ===> 20 adet 75 watt çeken ampul için ihtiyacınız olan güç ; 1500watt yani 1,5kW tır.
• Reaktif Yükler: Bulaşık makinası, çamaşır makinası, buzdolabı, klima, kompresor vb. elektrikli motor ile çalışan cihazların çekeceği yük tipidir. Bu tip yükler ilk çalışma anında, normal çalışma akımlarının 3 ila 4 katı kadar fazla akım çekerler. Örneğin bir buzdolabı için normal çalışma gücü 400w iken, ilk çalışma anında bu değer 1200w ‘ı görebilir. Reaktif yükler için güç hesabı yapılması gerekiyorsa, Pens Ampermetre ile bu yüklerin ilk çalışma anında çektikleri akımın belirlenmesi gerekir. Ayrıca her motorlu cihazın üzerinde bulunan bilgi etiketlerinden de bu değerler okunabilir. Bu etiketler üzerinde, Motorun gücü ( HP), Voltajı (V), Akım (A ), Faz ( 3F – 1F ) gibi değerler bulunur. Etiket üzerinde belirtilmiş olabilecek değerlerden biride motorun ilk çalışma anında çekeceği akım (A ) değeridir. Bu değer yük kodları ile belirtilmiş olabilir. Yani motorun ilk kalkınma anında HP ( Horse Power ) ( Beygir Gücü ) başına ihtiyaç duyduğu Akım (A ) değeri temsil eder.
Motor Etiketleri Yük Kodu Tablosu
Örnek : Etiket üzerindeki kodun L olduğunu varsayalım. ve Motorumuzun gücü de 1/3 BG olsun. Bu verilere göre motorun ilk çalışmada çekeceği güç: 1/3 x 84A = 28A olacaktır.
Monofaze ( 1 F. Jeneratörler ) ve Trifaze ( 3 F. Jeneratörler )
Jeneratör’ün trifaze ya da monofaze olması kullanılacak cihazlara göre değişiklik gösterebilir. Mevcut sisteminizde jeneratör ile besleyeceğiniz cihazlar trifaze ise, jeneratör seçiminizde trifaze olmalıdır. Buna ek olarak, trifaze jeneratörlere uygun uyarlamalar yapıldığında monofaze yükleride besleyebilirsiniz. Trifaze jeneratörler ile beslenecek monofaze yüklerin her 3 faz üzerine eşit olarak dağıtılması, ve jeneratörün bu şekilde kullanılması zorunlu bir durumdur. 3 fazlı jeneratörlerin kullanımı, monofaze jeneratörlere oranla daha fazla hassasiyet ve dikkat gerektirir.
Bütün bunların yanı sıra, mevcut sisteminiz trifaze ama kullanacağınız yani jeneratör ile besleyeceğiniz cihazlarınız monofaze olabilir. Yine yukarıda belirttiğimiz gibi uygun devre uyarlamaları ile trifaze jeneratörler ile monofaze yükler çalıştırmak mümkündür.
Jeneratör Montajı, Kullanımı ve Güvenlik
Jeneratörler için güvenli kullanımın ilk adımı montajdır. Dikkatli ve düzenli bir montaj aşamasından geçilmez ise, ileride hem güvenlik açısından hem de verim açısından sorunlar yaşanması kaçınılmazdır.
Jeneratör için Yer Belirleme
Portatif tip jeneratörler için su soğutmalı motor tipleri bulunsada genel olarak hava soğutmalı motorlar kullanılmaktadır. Bu durum jeneratör motoru ve alternatörü soğutulmasında hava sirkülasyonuna ihtiyaç oluşturur. Jeneratörlerin verimli çalışabilmesi için hava sirkülasyonunun iyi sağlanması ve her yönden en az 1’er metre açık alan bırakılması gerekir. Jeneratörün kurulu olduğunun zeminin ıslak olmaması ve su alma risklerininde ortadan kaldırılması gerekir.
Jeneratör Egzoz Gazı
Jeneratörlerin egzozlarından çıkan gazların mutlak suretle dışarıya aktarılması gerekir. Aksi durumda hava sirkülasyonu ile soğutulan motorun hava filtresi ile tekrar emilecek ve jeneratörün hasar görmesine yol açacaktır. Ayrıca bu egzoz gazlarının zehirli olduğu ve insan sağlığını tehlikeye sokabileceği de unutulmamalıdır.
Jeneratörler için Elektrik Tesisatı Düzenlemeleri
Kendi başlarına birer enerji kaynağı olan jeneratörlerin ev ya da işyeri gibi alanlarda kullanılmasında ayrı bir elektrik tesisatına ihtiyaç vardır. Jeneratör tarafından beslenecek alıcıların ( Yüklerin ) belirlenmesi, planlanması ve pano içerisinde ayrı konumlandırılmasıda sizin yararınıza olacaktır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi trifaze jeneratörlerde mutlaka yüklerin her üç faza eşit dağıtılması gerekir.
Önemli: Jeneratör tesisatınızı kurarken mutlaka şebeke gerilimi ile çakışma riskini göz önünde bulundurarak, tesisat buna göre güvenlik önlemleri ve engelleyici düzenlemeler dahilinde kurulmalıdır.